In sprookjes dragen prinsessen van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat een romantische avondjurk, maar de realiteit is anno 2022 heel anders. Ook aan het hof hebben dames de broek aan.
“Dit kun je hier niet dragen!” Met deze woorden wordt socialite Nan Kempner in de jaren zestig geweigerd bij restaurant Le Côte Basque in New York. Haar zwarte smoking van Yves Saint Laurent komt rechtstreeks van de catwalk, maar blijkt té gewaagd, té masculien voor een chic avondje uit. Nan laat zich niet van de wijs brengen en trekt met een snel gebaar haar broek uit, haar blazer recht en zegt: “Dan heb ik maar één alternatief!” En inderdaad, met de zojuist geboren mini-jurk gaan de deuren van het restaurant alsnog voor haar open.
Anno 2022 kunnen we ons een dergelijk voorval -hoe geestig ook- bijna niet meer voorstellen. Bij de ingang van een restaurant wordt hooguit gevraagd naar de reservering of mogelijke gezondheidsklachten, maar de damesbroek, in welke variant dan ook, is volkomen geaccepteerd. Qua mode is er in de afgelopen zestig jaar dan ook veel veranderd. Of eigenlijk moeten we zeggen: in de afgelopen honderd jaar. De geschiedenis van de damesbroek brengt ons namelijk terug naar de jaren twintig van de vorige eeuw. Met dank aan diverse hervormingsbewegingen en de Eerste Wereldoorlog maken veel vrouwen in deze tijd kennis met het leven in de fabriek. Tussen de brullende machines blijken de achtergebleven werkbroeken van de mannen aan het front goed van pas te komen, terwijl de lange jurken alleen maar hinderen.
De omarming van de damesbroek begint dus bij de werkende arbeidersvrouw. In de jaren dertig komt de nieuwe trend ook op de rode loper terecht, als actrice Marlène Dietrich het broekpak omarmt als haar rebelse handelsmerk. Na even aankijken gaan heel wat collega’s eveneens overstag, maar in het paleis moeten ze er nog niets van weten. Een koningin in pantalon? Ongehoord. Punt uit. Toch wordt de punt na verloop van tijd wel een komma, want in 1951 draagt koningin Elizabeth tijdens een officieel bezoek aan Canada opeens een linnen pantalon. Vanuit de verte heeft het kledingstuk zelfs wel wat weg van een spijkerbroek, en dat is ook precies de bedoeling. In Canada dragen veel cowboys en arbeiders namelijk een jeans, en een koningin in nationale ‘dracht’ levert de monarchie natuurlijk veel goodwill op.
In de jaren die volgen, kabbelt de omarming van de koninklijke pantalon rustig voort. Een jeans hier, een rijbroek daar: zolang de gelegenheid maar informeel is, kan het allemaal best. In 1979 trakteert prinses Beatrix ons zelfs op een hip broekpak met patchwork-print, helemaal à la de mode van de jaren zeventig. Toch is de inburgering van de damesbroek niet zomaar een feit. Door de jaren heen komen er heel wat trends voorbij die te gewaagd, te vooruitstrevend zijn. De smoking, in 1966 door Yves Saint Laurent op de markt gebracht, is daar een goed voorbeeld van. Zelfs prinses Gracia van Monaco, toch wel een voorloper qua mode, moet er niets van weten. Het is prinses Diana die in de jaren tachtig het zwarte avondpak naar het paleis brengt. Na een voorzichtige start tovert ze met aanstekelijk veel enthousiasme het ene na het andere exemplaar tevoorschijn. Stropdassen, vlinderdassen en glimmende instappers maken haar gewaagde looks helemaal af. Natuurlijk worden er in het paleis wel wat wenkbrauwen gefronst, maar tegelijkertijd blijkt Diana’s keuze perfect aan te sluiten bij de toenemende waardering voor masculiene mode. Oftewel: damesmode met een stoere, mannelijke touch.
Kantoormode
Twee jaar na het overlijden van prinses Diana, verliest Máxima Zorreguieta in het mooie Sevilla haar hart aan prins Willem-Alexander. Zodra de eerste foto’s van de toekomstige prinses opduiken, krijgen we -naast wat zwoele feestbeelden- vooral ook een carrièredame in broekpak te zien. Voor een leuk feestje hangen er weliswaar wel wat jurken in haar kast, maar het is voor iedereen wel duidelijk dat er flink geshopt moet worden voor de Argentijnse blondine klaar is voor een leven aan het Nederlandse hof. Bij een kleermaker in New York wordt een keurige verlovingsjurk besteld en ontwerpster Graciela Naum mag op haar beurt een hele rits mantelpakjes afleveren. Toch zet Máxima haar vroegere kleding echt niet zomaar bij het grofvuil. Nee, tijdens haar kennismakingsbezoek aan Zuid-Holland (oktober 2001) draagt ze zelfs met heel veel flair een oud kantoorpak, dat door een nieuwe omslagdoek gelijk een heel stuk chiquer oogt.
Foto: PPE
Hoewel het desbetreffende bezoek misschien nog voelt als de dag van gisteren, zijn we inmiddels alweer twintig jaar verder. En dat is te zien. Zelfs bij formele gelegenheden als een staatsbezoek, herdenking of koninklijk huwelijk duikt de damesbroek inmiddels op. Zo droeg Mabel tijdens het huwelijk van prinses Victoria en Daniel Westling (juni 2010) een wonderlijk ontwerp van een strapless galajurk en jumpsuit in één.
Foto: PPE
Prinses Charlène droeg op haar beurt een jumpsuit bij haar burgerlijk huwelijk. Het kledingstuk is van zóveel plooien voorzien, dat het wel lijkt alsof ze zweeft op een wolk van stof.Toch is er -vooral bij de oudere garde- echt nog wel enige terughoudendheid te bespeuren. Zo geeft koningin Margrethe in 2015 nog aan dat zij een broek “niet echt gekleed” vindt. “Ik zal niet naar de stad gaan in een broek. Ik ben een beetje ouderwets. Maar er zijn broeken die speciaal gemaakt worden voor een pak, dus die kunnen wel gedragen worden als de gelegenheid er naar is.”
Gaten en rafels
Naast de gelegenheid wordt ook de pasvorm niet zomaar over het hoofd gezien. De loeistrakke jeans die rond 2013 in de winkel hangen, blijven bijvoorbeeld grotendeels buiten beeld. En jeans met gaten en rafels eveneens. Wijde broeken, zoals we ze nu veel zien, kunnen daarentegen wél rekenen op royale goedkeuring. Dat beaamt ook Máxima’s favoriete ontwerper, Edouard Vermeulen van NATAN. “Koninklijke kleding is vaak net wat chiquer en gekleder. De wijde pantalons van koningin Máxima zijn daar een goed voorbeeld van. Door te kiezen voor dit model kan de koningin verschijnen in een pantalon en is zij toch niet te casual gekleed.”
De trends van nu werken gelukkig grotendeels in het voordeel van de koninginnen en prinsessen. Zo zijn wijde broekspijpen met split momenteel helemaal hip. Letizia en Mary zijn er al mee gezien. De culotte, al vijf jaar populair, hangt inmiddels ook al in heel wat koninklijke garderobes. Eigenlijk best grappig, want driehonderd jaar geleden kon je de heren uit de gegoede klasse eraan herkennen. Maar dat was toen. Als de culotte anno 2022 ter sprake komt, gaat het voornamelijk over de werking van de stof en de mogelijkheden qua schoen. Het kledingstuk eindigt namelijk op het breedste deel van de kuit, en dat vraagt wel om een goede aanpak. Kies je voor een wijde top én platte schoen, dan kun je zomaar tien kilo zwaarder lijken. Kies je voor een goede hak én aansluitende top, dan kan de culotte ook prima in je voordeel werken.
De jumpsuit is qua styling eveneens een lastige klant. Doordat de top in één lijn doorloopt naar de pantalon, kan een tekenende stof of een te hoge taille het gedeelte rond de heupen ongewild benadrukken. Het kledingstuk werd in de jaren dertig van de vorige eeuw dan ook niet ontworpen als een vrouwvriendelijke look. Nee, jumpsuits werden gedragen door piloten in het leger. Het duurde maar liefst dertig jaar voor de modieuze kant ervan tot leven kwam. Prinses Diana droeg in 1987 een lichtgeel exemplaar met zilveren riem, en was daarmee misschien wel de eerste royal met jumpsuit. Inmiddels hebben al heel wat koninklijke dames haar voorbeeld gevolgd. Máxima, Mathilde, Letizia en Mary, om er maar een paar te noemen. De ene keer pakt het fantastisch uit, de andere keer wat minder, maar hoe dan ook getuigen de jumpsuits stuk voor stuk van power en lef.
Dit artikel verscheen eerder in het tijdschrift Vorsten.
