Niemand beheerste de taal van diplomatieke mode zó goed als koningin Elizabeth.

Of er nu een staatsbezoek van Bhutan of een ontmoeting met schoolkinderen in haar agenda stond: de kleding van koningin Elizabeth klopte altijd. Van kraag tot zoom. Deels kwam dat natuurlijk door haar eigen smaak en voelsprieten, maar de invloed van haar persoonlijke adviseur mag ook zeker niet onderschat worden. Door de jaren heen groeide Angela Kelly uit tot Elizabeths rechterhand, modeontwerper en modist in één.

De meeste bijnamen zijn grappig, praktisch of complimenteus bedoeld, maar het is maar de vraag of AK47 in één van deze categorieën valt. Met een machinegeweer smeed je doorgaans geen vriendschappen. Toch presenteert Angela Kelly in haar tweede boek, The Other Side of the Coin, haar bijnaam met trots. In een wereld vol ja-knikkers vindt zij het namelijk heel wenselijk om eerlijk en direct te zijn. En dat is ze dan ook. Af en toe voelen de passages in het boek bijna ongemakkelijk, maar Kelly’s manier van communiceren vormde wel de basis van haar succes. Ze werd er in de jaren negentig zelfs om aangenomen.

Geschenk
De eerste ontmoeting tussen de Queen en Kelly vond plaats in Duitsland, op de residentie van de Britse ambassadeur. Hier was Kelly in 1992 werkzaam als huishoudster. Om die reden werd zij nauw betrokken bij een incognito logeerpartij van de Queen en prins Philip. Alles verliep voorspoedig en traditiegetrouw werd de staf op de laatste dag verwend met een aardigheidje. Angela Kelly inclusief kreeg van de koninklijke gasten een naaldendoosje met monogram en een foto, maar toen haar gevraagd werd wie de volgende gasten zouden zijn, gaf ze de geschenken in hetzelfde tempo weer terug.  Vanwege discretie wilde Kelly de gastenlijst onder geen enkel beding onthullen. Zelfs niet tegen de Queen en prins. Kelly: “Ik wist niet of ik de geschenken mocht houden, omdat ik niet de informatie wilde geven waar zij om vroegen. De koningin vertelde me dat ik ze mocht houden. Daarop dankte ik Zijne Koninklijke Hoogheid ,en zei tegen Hare Majesteit de Koningin: “Ik zal dit voor de rest van mijn leven herinneren.” De Queen antwoorde: Angela, ik eveneens.”

Dat die laatste woorden gemeend waren, werd al snel duidelijk. Een paar weken na het voorval rinkelde de telefoon van Kelly. Aan de lijn de kleedster van de koningin, die haar vroeg langs te komen voor een sollicitatiegesprek. Kelly schrok zich een hoedje en was in eerste instantie niet te porren voor een baan aan het hof. Twee jaar later ging ze toch overstag en vulde ze een groot deel van haar dagen met het afhandelen van de bestellingen die de Queen bij haar ontwerpers plaatste. Vaak ging dat goed, maar vaak is geen synoniem voor altijd. Toen de Queen in 1998 naar Kuala Lumpur moest, kwam haar hoed zo laat binnen, dat last minute een meer dan kloppende omschrijving is. Tijd voor een inspectie was er dan ook niet meer. Eenmaal aangekomen in Kuala Lumpur baalde Angela Kelly daar flink van. De hoed die de Queen moest dragen, was namelijk een vreemd geval met flappen en een grote bloem. Voor de spiegel zette Kelly het ding op haar hoofd. Lang verhaal kort: ze gruwde ervan. Na wat draaien en doen bleek de hoed achterstevoren wel wat mooier te zijn. Zodra de Queen haar hotelkamer betrad voor een kledingwissel, maakte Kelly -direct als ze is- dan ook onmiddellijk haar mening duidelijk. De hoed móest andersom, anders zou het geen gezicht zijn. In eerste instantie reageerde de Queen terughoudend op het voorstel, want ze wilde haar hoedenontwerper niet kwetsen. Na inmenging van de prins ging ze uiteindelijk toch overstag.
Dat moedigde Kelly alleen maar aan om wat vaker haar mening te laten doorschemeren. Soms met woorden, nog vaker met een gezichtsuitdrukking. De Queen merkte het op, en had ook al snel door dat haar kleedster niet zo enthousiast is over haar keurige en steeds klassiekere kledingstijl. Ze voelde zelf ook wel aan dat haar modieuze imago van vroeger verleden tijd was, maar wat ze dan wél moest dragen, wist ze ook niet goed. Daarom vroeg ze aan Kelly of ze voortaan ook bij de ontmoetingen met haar ontwerpers wilde zijn. Zo kon ze haar mening geven voor het te laat was en een outfit al in de steigers stond. Het plan mondde voor de ontwerpers uit in een ware nachtmerrie, want het ene na het andere idee belandde linea recta in de prullenbak. De Queen zelf moest ook wel even wennen aan de directheid van haar kleedster, maar na verloop van tijd kreeg ze een idee. Als Kelly het allemaal zo goed wist, dan moest ze zelf maar wat outfits voor haar ontwerpen. De beste stuurlui moet je immers niet aan wal laten staan. En zo kreeg de Britse vorstin een eigen, interne ontwerpster voor haar kleding én voor haar hoeden. Want ja, dat laatste kon -en kan- de AK47 ook.

De ontwerpen die in Kelly’s hoofd ontstonden, zijn minimalistisch van belijning en fel van kleur. Deze ingrediënten vormden een perfect recept voor koningin Elizabeth, want met een lengte van 1.63 meter knapte de vorstin zeker niet op van pompeuze jurken met allerlei toeters en bellen. Nee, kleuren en stoffen waren de juiste smaakmakers voor haar proportie én positie. In een grote menigte wilde de koningin namelijk goed zichtbaar zijn. Binnen mum van tijd hing haar garderobe in Buckingham Palace dan ook vol met felgekleurde, effen mantels en bijpassende jurken van een soepele, gedessineerde stoffen. Van kanariegeel tot neongroen: geen kleur werd bij voorbaat afgewezen. Qua ontwerp was het vaak veel van hetzelfde. Soms leek het zelfs net alsof de koningin maar één mantel had, die steeds weer in een ander verfbadje ging. Als de Queen wat nieuws kon gebruiken, was de stof dan ook negen van de tien keer het uitgangspunt.

Feelers
Soms had Elizabeth zelf een sterke voorkeur voor een bepaalde kleur of een gekregen stof, maar normaal gesproken ging Angela Kelly zelf op zoek naar mooie feelers. Zoals de naam al wel doet vermoeden, zijn dit wat grotere stofstaaltjes, die je goed kunt voelen en uitproberen. In het atelier van Buckingham Palace legde Kelly er knopen in om ze te testen op kreuken en deuken. Ook ging ze met haar horloge over de stof heen om te controleren of er geen haaltjes ontstonden. Soepele stoffen werden ook nog voor een ventilator gehouden om het effect van een windvlaag na te bootsen. Bleek alles naar wens te zijn, dan rinkelde de kassa en zonderde Kelly zich af. In alle rust kneedde, mouleerde en plooide ze de stof, net zolang tot er vier ontwerpen op papier stonden. De queen wilde namelijk wel kunnen kiezen. Veel in haar leven werd al van A tot Z voor haar bepaalt, en enige vrijheid qua mode vond ze om die reden dan ook erg belangrijk.
Gelukkig wist Kelly precies wat de Queen wel en niet wilde. Zo ontwierp ze geen hoge kragen vanwege de hoed, en lage halslijnen werden eveneens vermeden vanwege inkijk. Rokken werden over het algemeen langer naarmate de dag vorderde, zonder de bewegingsvrijheid van de Queen in de weg te staan. Voor Angela werden deze eisen door de jaren heen een vanzelfsprekendheid, waardoor de Queen vaak kon kiezen uit vier goede schetsen.
Wat veel meer hoofdbrekens opleverde, was de technische uitwerking van een goedgekeurde schets. Op het paleis werkten een ervaren patroontekenaar, hoedenontwerper en meerdere coupeuses aan dit onderdeel van het proces, maar meer dan eens werd er wel een toile (proefmodel van een goedkope stof) gemaakt voor de schaar in een dure stof kon worden gezet. Was de aanpak helder, dan volgden er nog twee afpassen en kon de Queen in het nieuw op pad.

Symboliek
Bij belangrijke gelegenheid vroeg het ontwerpproces soms nog om een extra stap. Volgens Kelly kon de Queen een modieuze geste erg waarderen. Bij de opening van de purple line (2016), een metrolijn dwars door Londen, droeg ze bijvoorbeeld een paarse jas. Voor het staatsbezoek aan Ierland moest de paleisbrodeuse maar liefst 2000 klavertjes op een witte avondjurk borduren, en bij een bezoek aan Canada werd een deel van een mantel opgestuurd naar een lokale stam voor wat versieringen in oude ­­borduurtechnieken. Doordat alles zó subtiel en tegelijkertijd toch doeltreffend was, werden de diplomatieke voelsprieten van de Queen internationaal bewonderd. Terecht, maar een deel van de complimenten kwamen ook toe aan Angela Kelly, die steeds weer met nieuwe ideeën op de proppen kwam. Door haar eerlijkheid voorkwam ze eveneens diplomatieke missers, en daar is ze ook opvallend openhartig over in haar boek. Zo gaf de koningin in 2000 aan dat zij van plan was om een knalroze mantel te dragen tijdens een ontmoeting met de Paus. Als hoofd van de Anglicaanse Kerk zou ze dat prima kunnen doen. Kelly’s oren klapperden bij het horen van dit plan, want de kledingregels van het Vaticaan zijn klip en klaar: een protestants staatshoofd draagt bij een ontmoeting met de Paus zwart, een katholiek staatshoofd wit. Helaas luisterde niemand naar het tegensputteren van Kelly. De Queen bleef achter haar kledingkeuze staan en contact met de privésecretaris bood evenmin soelaas. Daarom besloot Angela op eigen initiatief een donkerblauwe jurk te maken voor het geval dat. Eenmaal in Rome kreeg de kleedster van de koningin al snel gelijk. Met paniek in zijn ogen kwam de privésecretaris haar hotelkamer binnenstormen. Het Vaticaan had aangegeven dat donkere kleding zeer gewenst was! Heel even liet Angela de privésecretaris zweten en toen pas haalde ze de donkerblauwe jurk tevoorschijn. Eind goed, al goed, al zwijgt Kelly in haar boek niet over het achterliggende verhaal van de bijna-misser. Wat blijkt? Na het staatsbezoek zou er een foto worden genomen van de Queen en haar staf. Een zwarte outfit zou volgens de privé-ecretaris een te somber totaalplaatje hebben opgeleverd. Hij verkoos zijn eigen wensen dus boven die van het Vaticaan. Prioriteiten stellen kan blijkbaar erg moeilijk zijn, ook aan het hof.

Kledingkamers
Terug naar de kledingkamers van Buckingham Palace. Na gebruik werden alle ensembles en japonnen van de koningin hier keurig gereinigd en opgeborgen in de witte kastenwanden. De mantels en japonnen tot op de knie werden ondergebracht in het hanggedeelte, de avondjurken werden omhult met vloeipapier en opgeborgen in een van de vele lades. In de privéruimtes van de queen, ze gebruikte er zes, was ook nog een kledingkamer voor het dagelijkse goed. Hier kwam Angela Kelly alleen als het moest, want de Queen hechte veel waarde aan haar privacy. Om die reden is het boek ook zo uniek. De details zijn soms héél persoonlijk. Zo weten we nu dat Kelly de nieuwe schoenen van de koningin zelf inliep én dat er in 2006 een geheime en ontroerende wens van Elizabeth in vervulling is gegaan. Het voorval brengt ons dicht bij het staatshoofd en laat ook iets zien van de gouden kooi waarin ze leefde. Terwijl ze van tijd tot tijd werd vastgelegd als Hare Majesteit de Koningin, wilde de Queen namelijk dolgraag poseren als een echt model. Met een brede lach op haar gezicht en haar handen nonchalant in haar zakken. Haar moeder, de Queen Mum, had het wilde plan altijd tegengehouden omdat ze bang was voor reputatieschade. Toen Kelly dat te horen kreeg, besloot ze de wens wél in vervulling te laten gaan. In het diepste geheim maakte ze een afspraak met fotograaf Barry Jeffery, terwijl er in het atelier een jurk mét zakken werd gemaakt. Kelly: “De fotoshoot vond plaats in de Throne Room, waar alle spullen ware klaargezet. (…) Toen we (de koningin en Kelly, red.) binnen kwamen, begon Barry al snel te vertellen hoe de fotoshoot zou verlopen. Respectvol stak de koningin haar hand omhoog, zodat Barry stopte met praten. “Nee, Barry, zo gaan we het doen”, zei ze. “Laat de camera maar klikken.” En toen begon het. Hare Majesteit nam recht voor de camera plaats, terwijl ze allerlei poses aannam. Haar handen in en uit haar zakken, op haar heupen…. terwijl ze de mimiek van een professioneel model nadeed! Ik stond er vol ongeloof naar te kijken. De koningin bleek een natuurtalent! Barry en ik maakten iets heel speciaals mee; een moment dat nooit meer zal worden herhaald.”

Deze tekst verscheen eerder in Royalty