Sprookjes bestaan niet, maar als de royals tiara’s dragen, zou je er bijna in gaan geloven. De fonkeling, de glans: in het echt zijn ze nog mooier dan op de foto. Maar wanneer ontstond het gebruik van diademen eigenlijk? Deze leuke lezersvraag trof ik weken geleden al aan in mijn mailbox. Hoogste tijd voor een antwoord!
Dat de vrouwelijke royals een tiara dragen, vinden wij heel normaal. Toch is het niet altijd zo geweest. In de tijd van de Grieken en Romeinen werden sporters gekroond met een lauwerkrans. Bruiden kregen een variant met mirte op hun hoofd, een gelukbrengen voor de liefde en vruchtbaarheid. In deze zelfde tijd begon de elite met het dragen van fonkelende hoofdsieraden. De hoge heren en dames konden zo hun rijkdom etaleren. Ja, je leest het goed: hoofdsieraden werden gedragen door mannen en vrouwen.
Met dank aan Napoleon kwam de huidige vorm van tiara’s in de mode. De heerser, die in de negentiende eeuw het machtigste hof van Europa had, wilde zichzelf graag meten met de grote namen uit het verleden. Voor zijn vrouw Josephine bestelde hij een duizelingwekkende verzameling tiara’s, waaronder het ontwerp met de cameeën, die nu nog steeds gedragen wordt door de Zweedse royals.
Wat Napoleon aan weelde liet zien, kreeg navolging in zijn omgeving. Als snel moesten de Europese koninginnen en prinsessen er dus aan geloven: zodra er gefeest werd in de avonduren, kwamen er tiara’s uit de kluis. Ook bij formele gelegenheden overdag moest er gefonkeld worden. Op de foto: onze eerste koningin, Hortense de Beauharnais, die op 3 januari 1802 in het huwelijksbootje stapte met Lodewijk Napoleon.
Een hapje eten met tiara
Koningin Mary van het Verenigd Koninkrijk droeg zelfs iedere dag een diadeem. Waar ik voor aanvang van het diner op zoek moet naar onderzoekers en opscheplepels, moest de koningin op zoek naar een mooi diadeem. Verschil moet er wezen, zullen we maar zeggen.
Omdat tiara’s in de negentiende en begin twintigste eeuw veel gedragen worden, ontstaan er heuse tiaratrends. In de roaring twenties worden ze bijvoorbeeld laag op het voorhoofd gedragen.
Na de Tweede Wereldoorlog is er behoefte aan het oude vertrouwde. Aan de hoven worden de tiara’s weer afgestoft en gedragen bij menig feestje in de avonduren. Vanaf de jaren zestig neemt het gebruik weer af en deze trend zet zich door tot op de dag van vandaag. Anno 2025 draagt een koningin gemiddeld tien keer per jaar een diadeem.
Leeftijdsgrens
De leeftijdsgrens ligt bij achttien jaar. In de kinderjaren dragen de dames (dan nog meisjes) geen diadeem. Aan het Britse hof hanteren ze het Jawoord als leeftijdsgrens. Als prinses moet je dus maar hopen dat je geen ouwe vrijster wordt.
Gelegenheden in Nederland
Maar wanneer komen er dan tiara’s in beeld? In Nederland alleen bij gelegenheden in de avonduren, uitgezonderd de inhuldiging (de koningin) en een huwelijk (de bruid).
Bij grote feesten die draaien om de monarchie, worden er ook diademen gedragen. Bijvoorbeeld op de vooravond van een inhuldiging.
Bij staatsbanketten draagt Máxima steevast een diadeem, ook als de (vrouw van een) president dat niet doet. Enige uitzondering: als de dresscode tenue de ville voorschrijft. Bij black tie doet Máxima het dus wél, maar bij een cocktailjurk staat een diadeem wel heel merkwaardig.
Hieronder Máxima bij de dresscode white tie, te herkennen aan bijvoorbeeld het ordelint.
Máxima met diadeem bij de dresscode black tie. Het ordelint ontbreekt hier.
Bij diners met het Corps Diplomatique wordt er ook gefonkeld.
Bij buitenlandse huwelijken, verjaardagen en jubilea komen er ook nog wel eens diademen in beeld. In Nederland is dat voor de gasten niet gebruikelijk.
En last but not least zijn daar nog de staatsieportretten.
Al met al komt het uit op zo’n tien keer per jaar.
