Lezersvraag: mag je klinken tijdens het proosten?

Stel dat ik vanavond mag dineren met Willem-Alexander en Máxima, moeten de wijnglazen elkaar dan raken tijdens het proosten? Deze leuke lezersvraag kreeg ik onlangs binnen. Hoogste tijd voor een antwoord!

Om de etiquette van het proosten te begrijpen, moeten we ver terug in de tijd. Veel do’s en dont’s stammen namelijk af van middeleeuwse gebruiken. Zoals je misschien wel weet, had je in de tijd van royals en ridders geen wapen nodig om je rivaal te bestrijden. Vergif was een uitermate geschikte manier om die vervelende koning, prins of ridder ongemerkt van zijn troon of paard te stoten. Vaak werd het gevaarlijke goedje ín het drinken gedaan, maar je kon het natuurlijk ook aan de buitenkant van een drinkbeker smeren. Om te voorkomen dat je onbedoeld in contact zou komen met gif voor een ander, raakten de glazen elkaar aan het Nederlandse hof niet.

Hoewel er regelmatig wordt beweerd dat deftige mensen nog steeds niet klinken tijdens het proosten, doet koning Willem-Alexander het bij gelegenheden op staatsniveau wel. Bij het Spaanse staatsbanket raakte hij met zijn eigen glas zowel het glas van koning Felipe als koningin Letizia aan. De boodschap die hij hiermee uitzond, lijkt me duidelijk: “Ik ben te vertrouwen en ik vertrouw u ook.”

Naar en door alle andere gasten wordt het glas doorgaans alleen geheven. Aangezien prinses Amalia tijdens het Spaanse staatsbanket niet naast de Spaanse koning of koningin zat, hoefde zij het glas dus alleen te heffen. Máxima zat direct naast de Spaanse koning en klinkte dientengevolge wel.

Bij overige gelegenheden, waar een bepaalde gast niet een hele natie vertegenwoordigt, wordt het glas doorgaans alleen geheven. Bijvoorbeeld bij het diner corps diplomatique….

….. de nationale toast op Woningsdag…..

….of het chique verjaardagsdiner in 2017.

Als het in het buitenland niet gebruikelijk is om te klinken, doen Willem-Alexander en Máxima het bij uitgaande bezoeken uiteraard ook niet. In Oslo werd het glas bijvoorbeeld alleen geheven. ’s Lands wijze, ’s lands eer.

Dus om de lezersvraag nog maar eens kort te beantwoorden: tenzij je een staatshoofd bent of de eregast van de koning, is klinken niet gewenst. Komt de koning bij jou thuis, dan mag jij de spelregels bepalen.

Hygiëne
Over de manier waarop je het wijnglas vast moet houden, bestaan ook allerlei theorieën. Prinses Beatrix houdt de hare altijd vast bij de kelk.

Dat oogt op het eerste gezicht onlogisch, want op deze manier warmt de wijn op. Toch getuigt het allerminst van een etiquettefout. Door een wijnglas bij de kelk te vatten, liet je vroeger namelijk zien dat je blauw bloed had. Waarom? Vanwege de slechte hygiëne stonken handen dusdanig dat je er tijdens het drinken last van had. Door het glas bij de steel vast te houden, voorkwam je dit. De gegoede klasse liep voorop in hygiëne en liet dus door het vasthouden van de kelk zien dat zij wél schone handen had.

Tegenwoordig heeft iedereen toegang tot schoon water en zeep. Het vroegere onderscheid is dus achterhaald. Toch houden Willem-Alexander en Máxima hun wijnglas nog steeds (grotendeels) aan de kelk vast.