Oorhangers uit Nederlands Indië

Dat de rijke geschiedenis van Nederlands Indië, het tegenwoordige Indonesië, de Oranje Nassau’s geen windeieren heeft gelegd, is inmiddels algemeen bekend. Misschien minder bekend zijn de verschillende geschenken die onze (oud) vorstinnen ten deel vielen, geschonken tijdens bijzondere gelegenheden door o.a. de verschillende sultans van de vele vorstendommen die het archipel destijds bezat. Prachtige juwelen en sieraden, kostbare gebruiksvoorwerpen en kunst, meubels en zelfs een complete paleiszaal behoorden tot deze giften uit de voormalige Nederlandse kolonie. Tegenwoordig kunnen we deze (aangepaste) historische geschenken nog regelmatig bewonderen bij leden van het koninklijk huis. Want vooral de juwelen worden vandaag de dag nog veelvuldig gedragen. De meest bekende hiervan zijn wel de zgn. „Borneo“ juwelen….

Op 6 september 1898 werd Koningin Wilhelmina ingehuldigd in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Onder de gasten bevond zich een delegatie van de verschillende Indische vorstenhuizen, onder wie prins Mangkoe Negoro en prins Sosro Negoro van het sultanaat Koetei (Oost-Borneo). Al een week voor de inhuldiging overhandigden zij de nieuwe koningin op Paleis Noordeinde uit naam van sultan Mohammad Soleimann een bijzonder kostbaar en origineel geschenk; een gouden, met briljanten gemonteerd diadeem. De sultan wilde absoluut een typisch Indisch geschenk overhandigen aan de jonge vorstin; vervaardigt in Nederlands Indië door inlandse vaklieden en gemaakt uit producten van Indische bodem. Hij liet de voormalige assistent-resident Eerdmans goud en een aantal kostbare diamanten bezorgen bij de firma Van Arcken met de opdracht een diadeem te ontwerpen waarin een boeddhistische vormgeving te herkennen was, geïnspireerd op een sieraad afgebeeld op een Hindoebeeldje op één van de tempels op Midden Java. Het goud en de diamanten waren afkomstig van Borneo en de edelstenen waren vervolgens geslepen in de stad Bandjarmasin. De Soendanese goudsmeden van de firma Van Arcken gingen vervolgens aan de slag, met als resultaat een diadeem bestaande uit een hoofdband (een dubbele bandeau grec) met drie bevestigde centrale ornamenten die bestonden uit hoog oplopende driehoeken. De gebruikte handmatig geslepen diamanten werden naar Aziatische maatstaven verwerkt: een minimaal verlies van materiaal (slijpsel) omdat het gewicht belangrijker was dan de vorm. Van Arcken besloot het diadeem zo te ontwerpen dat de grote ornamenten afzonderlijk te dragen waren. Daarvoor maakte hij fijne haarkammen van schildpad waarop de ornamenten bevestigd konden worden. Inmiddels kunnen ze ook als broches of oorhangers gedragen worden. Die laatste optie staat op deze pagina centraal.

Gelegenheden: 
– Huwelijk erfgroothertog van Luxemburg, 20 oktober 2012
– Prinsjesdag, 17 september 2013
– Opening Kazimir Malevich en de Russische avant-garde, 18 oktober 2013
– Staatsbezoek Frankrijk, 10 maart 2016
– Opening beeldentuin Stedelijk Museum, 14 november 2024