Irene en Robijnen: Vrede en de Steen der Liefde

 Op 5 augustus 1939 werd op Paleis Soestdijk de tweede dochter van Koningin Juliana en Prins Bernhard geboren. Het nieuwgeboren prinsesje kreeg de naam „Irene“ Haar naam betekent „vrede“ en werd bewust gekozen door haar ouders in verband met de dreigende oorlog in Europa ten tijde van haar geboorte. Dat deze prinses later een grote voorliefde ontwikkelde voor een bepaalde edelsteen, namelijk de robijn, konden we toen nog niet weten. Want dat zij voor deze, ‘heer Koning’ van de edelstenen, een voorkeur heeft, blijkt wel gedurende haar verdere leven….

De Robijn is met zijn vurig rode gloed, de steen van de liefde en het leven. Dit vanwege zijn schoonheid en grote zeldzaamheid. Robijnen worden gedolven in Afrika, Azië en Australië (zij worden meestal gevonden in Myanmar Sri Lanka en Thailand). Met de Saffier behoort de Robijn tot de familie van de Korunden, wat pas omstreeks 1800, eenduidig werd vastgesteld. Daarvoor werden rode spinel en rode granaat ook voor robijn gehouden en alledrie tezamen benoemd, als karbonkel stenen. De naam „karbonkel“ is afgeleid van het Latijnse woord “Rubeus” wat rood betekent. Ook is de robijn één van de beste edelstenen om te gebruiken in sieraden vanwege zijn hoge kwaliteit en hardheid. Als symbool van de liefde, levenskracht, hartstocht en magische kracht en macht wordt de rode edelsteen veelvuldig verwerkt in verlovingsringen, diademen en kronen.

Prinses Irene’s voorkeur voor deze edelsteen werd duidelijker toen zij in 1960 meerderjarig werd en geleidelijk meer op de het koninklijke toneel verscheen bij officiële verplichtingen. Dat zij, als 21-jarige prinses, al in het bezit was van een uiterst kostbare robijnen parure, was toentertijd nog niet bekend. Want een jaar daarvoor  op 31 januari 1959, de 21e verjaardag van Prinses Beatrix, ontving Irene(!) een opmerkelijk cadeau van haar grootmoeder, Koningin Wilhelmina. De Spaanse ambassadeur, José María Ruiz de Arana y Bauer, hertog van Baena was getuige  en in zijn boek „The Dutch Puzzle“ doet hij verslag van deze gebeurtenis:

‘Grootmoeder Wilhelmina had de wens te kennen gegeven dat zij voornemens was voor deze gelegenheid een bezoek aan Soestdijk te brengen. Al het mogelijke werd gedaan om ervoor te zorgen dat niets haar misnoegen zou kunnen opwekken. Wilhelmina voegde zich bij het familiefeest en kwam tegen theetijd plotseling met een geschenk voor de dag. Nu was het, zoals ik al zei, de verjaardag van prinses Beatrix, maar het pakje van bescheiden afmetingen en in bruin papier gewikkeld, werd Irene in de handen geduwd. Iedereen stond verbluft te kijken, maar Irene moest het natuurlijk wel aannemen. Zij maakte het pakje open en vond tot haar vreugde een schitterende parure van robijnen en diamanten, een koningin waardig. Er was geen twijfel mogelijk: het geschenk was bestemd voor Irene. Beatrix kreeg niets. Iedereen hield zich goed. Irene straalde, zij het wat verlegen, Beatrix prees het geschenk met stoïcijnse goedmoedigheid en de anderen stemden met haar in. Maar toen Wilhelmina was vertrokken, kwamen de tongen los…’

Gahetna/Anefo

Advertentie- 

– Einde advertentie-

Het uiterst opmerkelijke geschenk (tiara, collier en aigrette) bleek de „Pauwenstaart“ parure te zijn. Gemaakt in 1897 van de robijnen uit de nalatenschap van Koningin Sophie door de Frankfurter juwelier E. Schürmann voor de toenmalige koningin Wilhelmina. Irene heeft gedurende haar jonge jaren de parure veelvuldig in verschillende versies gedragen. Ze maakte optimaal gebruik van de veelzijdigheid van deze robijnen juwelenset. Echter, vanaf de jaren ´70 werd de parure niet meer gezien en de geruchtenstroom kwam op gang; de juwelenset zou door Irene zijn verkocht.. Maar ongeveer 40 (!) jaar later bleek dit niet op waarheid te berusten. Maxima herintroduceerde de tiara weer tijdens het Zweeds staatsbezoek aan Nederland in 2009. Dat onze huidige Koningin wel van een verrassing houdt, bleek ook wel weer tijdens het recente bezoek van de Duitse ex-president Gauck, want daar „toverde“ ze het Pauwenstaart collier weer terug! Irene’s robijnen juwelenset was weer terug waar het hoorde, namelijk in de koninklijke kluis.

Dat de robijnen van Koningin Sophie (de eerste echtgenote van Koning Willem III) al eerder een rol van betekenis hebben gespeeld bij Irene’s juwelenkeuze blijkt wel uit een recente ontdekking. Prinses Irene droeg tijdens een foto opname op Paleis Soestdijk in 1958 een paar kleine, maar delicate oorbellen met een diamanten omringde kleine robijn als hanger. Deze oorhangers droeg zij later dat jaar weer tijdens een officiële gelegenheid in Amsterdam. Tot nu aan toe was de herkomst van deze oorhangers onbekend. Totdat ik een foto ontdekte van Koningin Sophie waarop zij een paar oorhangers draagt, die een verbluffende overeenkomst blijkt te hebben met de door Irene gedragen robijnen.

Op de 21e verjaardag van prinses Beatrix in 1959 ontving de Kroonprinses van de Federatie Goud en Zilver een kostbaar juweel. Daarmee herstelde de federatie een oude traditie; namelijk de traditie van het aanbieden van een „ereblijk“ door het gilde van edelstenen aan „vorstenkinderen“ die hun meerderjarigheid bereikten. Dit gold een jaar later ook voor Prinses Irene. De federatie had eerder dat jaar al contact gehad met het hof en van de Prinses vernomen dat haar voorkeur uitging naar een ring. De huidige hofjuwelier Steltman kreeg de opdracht de ring te ontwerpen. Verschillende ontwerpen van Steltman’s ontwerper P. van Belkum werden aan Irene voorgelegd; één daarvan bevatte een ring met een robijn. De prinses koos voor de steen der liefde. Van de uitgekozen ring werden diverse werktekeningen gemaakt, waarop verschillende aanzichten in detail waren te zien. De, hoog asymmetrisch opgebouwde, ringmontuur werd gemaakt van witgoud met een platina-zetting en het juweel bevatte 26 briljanten van aflopende grootte en in het centrum een ovale, bloedrode, zuivere Ceylon robijn. Op 6 augustus 1960 werd de ring, in aanwezigheid van Koningin Juliana en Prinses Irene, aangeboden op Paleis Soestdijk. Voor de toegestroomde pers bestempelde Irene de ring als „beeldig“ en vermelde tevens daarbij dat de robijn haar lievelingssteen was. In de jaren die volgden konden we Irene regelmatig zien met haar verjaardagsgeschenk. De ring is inmiddels uit het beeld verdwenen. Wat bleek? De ring is weer teruggekocht door de maker van het juweel, juwelier Steltman in Den Haag. De reden? Daarover kunnen we alleen maar gissen…. 

Kort na haar 21e verjaardag in 1960 werd Prinses Irene gefotografeerd door de hoffotograaf Max Koot op Paleis Soestdijk. Voor de opnames koos de Prinses weer voor haar lievelingskleur- en edelsteen. Op de foto droeg Irene prominent haar nieuwe diamanten en robijnen oorhangers. Deze waren waarschijnlijk aangeschaft of geschonken kort nadat Koningin Wilhelmina haar kleindochter de Pauwenstaart parure had overhandigd.  Tegenwoordig kunnen we de oorhangers nog steeds bewonderen, aangezien Irene’s dochter, Prinses Margarita ze nog met regelmaat draagt.

Zoals eerder al beschreven werd, benutte Irene de geschonken parure optimaal. Dit was weer te zien op de foto die Koot maakte; Irene gebruikte het centrale, met diamanten omringde robijnen, middenstuk van de Pauwenstaart aigrette of tiara, ditmaal als broche. Tevens droeg de prinses haar, door de federatie, geschonken robijnen ring.

Gahetna/RVD/Max Koot

In het begin van 1964 sierde Prinses Irene regelmatig de voorpagina’s van kranten en tijdschriften; zonder ruchtbaarheid er aan te willen geven, werd bekend dat Irene zich had laten herdopen tot lid van de Katholieke kerk. Tevens werd er druk gespeculeerd over haar eventuele, toekomstige echtgenoot. De namen van Boudewijn van België en de Sjah van Iran vielen regelmatig. Maar Irene’s keus viel op een Franse prins met een Spaanse afkomst: Carlos Hugo van Bourbon-Parma. De Prins en Prinses kenden elkaar al jaren en hun liefde was langzamerhand gegroeid. De verloving verliep, zoals we inmiddels weten, behoorlijk rumoerig en de daaruit ontstane gevolgen voor Irene’s positie binnen het Koningshuis zijn inmiddels bekend.

Dat Prins Carlos van Irene’s voorliefde van robijnen op de hoogte was , blijkt wel uit de kostbare ring die hij, voor het oog van de massaal toegestroomde pers, zijn toekomstige echtgenote op Schiphol schonk. „Don Carlos“ had blijkbaar de verleiding niet kunnen weerstaan de prachtige verlovingsring met (een anderhalf centimeter doorsnede) robijn, gezet in een krans van briljanten aan zijn aanstaande te geven. Zijn vader, Prins Xavier, had het kostbare juweel uit Parijs voor zijn zoon meegenomen en het hem op Schiphol overhandigd. Op die 11e februari 1964 vond er later nog een verlovingslunch plaats op Huis den Bosch, waar het vers verloofde paar in de Oranjezaal van het paleis voor de pers poseerde. Hierbij viel nog een juweeltje op; de verloofde Prinses droeg een robijnen en diamanten fleur de lis broche om nogmaals de verbondenheid met het geslacht van Bourbon te onderstrepen. (De fleur de lis, een symbool van de maagd Maria, van zuiverheid en maagdelijkheid, siert al eeuwenlang het familiewapen van de Bourbons)

Irene heeft haar voorliefde voor de robijn en de kleur rood, tot op de dag van vandaag, altijd behouden. Insectenbroches met robijnen, afkomstig van haar overgrootmoeder Koningin Emma, sieren haar linkerzijde nog regelmatig.

Koningin Emma bezat een behoorlijke, kostbare collectie insectenbroches; vliegen, libellen, motten en vlinders. In de 19e eeuw waren deze broches behoorlijk populair in de gegoede kringen. Gemaakt van de duurste edelstenen. Emma bezat drie vliegbroches, elk gemaakt van een andere edelsteen: saffier, smaragd en ..robijn. De vleugels van deze juweeltjes zijn destijds beweegbaar gemaakt. Prinses Beatrix draagt de saffieren en smaragden uitvoeringen nog met regelmaat. De robijnen vlieg heeft Irene (bijna vanzelfsprekend) meerdere malen gedragen. (foto onder rechts)

Nog steeds zien we Prinses Irene regelmatig met een kleine gouden libellenbroche, die bezet is met robijnen en (oud slijpsel) diamanten.(foto onder links) Deze, bijna 140 jarige broche, is een geschenk van Koning Willem III geweest aan Emma toen zij beiden in 1882 Londen bezochten om het huwelijk van Emma’s zus Helene, bij te wonen.