In de serie ‘Ten paleize’ nemen we een kijkje achter de deuren van Paleis Noordeinde, Paleis Huis ten Bosch en het Koninklijk Paleis Amsterdam. Met vandaag: de imposante Burgerzaal.
In april 2022 was de Indiase president in Nederland voor een staatsbezoek. Ik mocht erbij zijn en keek mijn ogen uit, vooral tijdens het staatsbanket. Mooie jurken, fonkelende diamanten, lakeien in uniform, een prachtige servies: alles kwam voorbij. Maar wat het meeste indruk op mij maakte, was de zaal an sich. Daarom begin ik deze nieuwe serie met een blog over de Burgerzaal. Zit je klaar voor mooie foto’s en een lesje geschiedenis?
Wereldwonder
Op 28 oktober 1648 was het feest in hartje Amsterdam. Burgemeesterszoontjes Jacob en Sijbrand mochten de eerste steen leggen van een nieuw te bouwen stadhuis. Voor het ontwerp van Jacob van Campen werd werkelijk alles uit de kast gehaald, want het monument moest het achtste wereldwonder worden. De tachtigjarige oorlog was immers net afgelopen en Amsterdam was uitgegroeid tot een heuse handelsmetropool. Daar hoorde ook een imposant stadhuis bij.
Aan de buiten- én binnenzijde werd het gebouw voorzien van gebeeldhouwde levenslessen. Zowel de elite als de lagere klassen konden die tot zich nemen, want het stadhuis was een openbaar gebouw. Ook in de Burgerzaal, waar de koning en koningin tegenwoordig met hooggeplaatste gasten dineren, was het decennialang een drukte van belang. De zaal en de bijbehorende galerijen gaven namelijk toegang tot de kantoren van het stadsbestuur en de rechterlijke macht, waardoor burgers naar deze plek moesten komen om te trouwen, te vergaderen en hun financiële zaken af te handelen.
Hart
Om in de zaal te komen, moet je naar de eerste verdieping. Hiervan heb ik een ruwe schets gemaakt, zodat je goed kunt zien dat de Burgerzaal het hart van het paleis vormt.
De Burgerzaal is bereikbaar via een van de open galerijen.
Ook daar weer heel veel beeldhouwwerk.
Donkere waas
De imposante Burgerzaal is enkele verdiepingen hoog. Het plafond dateert uit 1705, omdat het eerdere dak rot was en ook constructief om een verbetering vroeg. Door de walm van de kroonluchters is de schildering deels verloren gegaan door een donkere waas.
De vloer van de ruimte is al even indrukwekkend, want hier ligt de wereld letterlijk aan je voeten. Wie goed kijkt, ziet in de vloer namelijk twee enorme wereldkaarten van het westelijk en oostelijk halfrond. In het midden: een kaart van de noordelijke sterrenhemel. Dat de wereld nog niet helemaal verkend was in de achttiende eeuw, blijkt wel uit de weergave van de oostkust van Australië. Die is op de kaart nog aangegeven als een dun lijntje. (Bron: Koninklijk Paleis Amsterdam – 400 jaar stadspaleis)
Om de vloer te beschermen, ligt er tijdens een staatsbanket een tapijt met de noordelijke sterrenhemel, een ontwerp van Ria van Eyck.
Het gaat te ver om al het beeldhouwwerk tot in detail te bespreken, maar ik wil wel even wijzen op Atlas (links). Volgens de verhalen van de mythologie kwam hij in opstand tegen oppergod Jupiter, waardoor hij als straf voor eeuwig het universum moet dragen. Recht tegenover Atlas, aan de overzijde van de zaal dus, staat het grote beeld van de Vrede. (rechts). Samen symboliseren ze de Universele Vrede, wat ede voorwaarde zou zijn van het succes van Amsterdam.
Op de plattegrond heb ik beide beeldhouwwerken aangegeven, evenals de plek waar de koning plaatsneemt tijdens een staatsbanket.
Ik kan me zo voorstellen dat je nu denkt: hoe ziet die binnentuin er dan uit? En vooral: waarom zitten de luiken met uitkijk op deze ruimte altijd potdicht tijdens een staatsbanket?
Ik zal je een foto van de binnentuin laten zien, dan snap je het gelijk.
Rest nu nog de vraag wanneer de koning er dineert. Bij Officiële bezoeken en lunches wijkt de koning graag uit naar zijn werkpaleis, oftewel Paleis Noordeinde. Bij een staatsbezoek vindt het staatsbanket plaats in de Burgerzaal van het Koninklijk Paleis in Amsterdam. Dat is niet altijd zo geweest. Toen het ontvangstpaleis aan het begin van deze eeuw een renovatie onderging, week koningin Beatrix jarenlang uit naar Paleis Noordeinde. De laatste jaren van haar regeerperiode was het om en om, en sinds het aantreden van koning Willem-Alexander is de Amsterdamse Burgerzaal weer dé plek om te dineren.
De volgende keer in ‘Ten paleize’: waar slaapt koning Willem-Alexander? En waar slapen zijn gasten?
Mooi artikel Josine!
Voor wie al het moois in het echt wil komen bekijken: het Paleis is gewoon te bezoeken en er is een gratis audiotour beschikbaar. Als er Koninklijke Ontvangsten zijn is het Paleis gesloten. Op onze website staat wanneer we geopend zijn.
U bent van harte welkom!
Hele fijne en uitgebreide blog Josine. Het is iid een prachtig paleis, meerdere keren een bezoek aan gebracht en het blijft fascineren. Deze zomer een rondleiding gehad op Paleis Noordeinde! Ook heel bijzonder om te bezoeken en de verhalen te horen. Voordat Paleis Huis Den Bosch werd verbouwd tot woonpaleis voor WA, ook de gelegenheid gehad om te bezoeken. Nu staat het verbouwde Paleis Het Loo om mijn verlanglijstje. Altijd heerlijk om paleizen en kastelen te bezoeken en je te verwonderen én bewonderen als het moois dat er te zien is!
Ja, ik kan daar enorm van genieten. In 2018 mocht ik toen ook een kijkje nemen in Paleis Huis ten Bosch. Van de Japanse Zaal tot de werkkamer van de koning, dat rondje zeg maar. Was ook een klein feestje.
Het paleis was vroeger het stadhuis van Amsterdam sinds wanneer is t eigenlijk in gebruik genomen als paleis en waarom?
Ik weet t antwoord inmiddels met dank aan t filmpje PJ Hoogeveen van omroep Max. Ca. 200 jaar geleden werd het stafhuis als paleis in gebruik genomen aan het einde van de Franse periode.
Idd 200 j, koning ( 1806 -1810) louis napoleon , broer van de keizer, heeft amsterdam tot hoofdstad uitgeroepen en het stadhuis werd hierbij zijn paleis.
Ik heb hier helaas nog steeds moeite mee; het was en is een STADHUIS! (en geen paleis) van de Amsterdamse bevolking!
https://nl.wikipedia.org/wiki/Oude_Stadhuis_van_Amsterdam
De broer van “de keizer” heeft het i.d.d. geconfisqueerd en een balkon laten aanbrengen aan de ACHTERZIJDE, om het volk te kunnen toezwaaien op de Dam (hetzelfde trouwbalkon van Lex en Max) waar ook alle executies – na rechtspraak – plaatsvonden. Het toezwaaien vindt nog af en toe plaats, brrrrrr….
Vandaar ook de foto’s van de koning en koningin als zij “het paleis” = oorspronkelijk stadhuis van Amsterdam, betreden; DIT is de vooringang, het “zwaai-balkon” bevindt zich aan de achterzijde en is later “aangeplakt” ofwel niet origineel.
De pracht en praal van alle diners is fototechnisch superb , geweldig en prachtig, maar dit gebouw is GESTOLEN (echt gestolen!!) van de burgers van Amsterdam. Ik heb er eens een rondleiding mogen verzorgen……
Het tapijt van Ria van Eyck = meer dan geweldig, maar ook zeer nodig om de oorspronkelijke vloer van de imposante ruimte van dit stadhuis te beschermen tijdens de HIGH CLASS koninklijke diners…. Ik geniet ervan ALS er foto’s gedeeld worden maar als ik er over nadenk….. ‘gestolen ruimtes…’
Leuk, al die verschillende rubrieken op deze site. Heel afwisselend!
Wat een werk voor jou Josine, om dit allemaal uit te zoeken en met ons te delen in dit blog en de historie er op na te slaan!
Ik genoot onlangs van een bezoek aan Paleis het Loo, en dan nu het vervolg met deze vorstelijke gebouwen, vol schilderingen en sierlijke ornamenten, kroonluchters, prachtige vloeren en imposante beeldhouwwerken.
Wanneer je dan foto’s ziet van het staatsbanket, komt de geschiedenis en de ruimte waarin zich dit afspeelt als het ware ineens tot leven….!
Het is een heel werk, maar als ik aan het bloggen ben, ga ik bijna spinnen als een poes 😉
Ja, dat gevoelen ken ik ook, Josine ! Net dàt maakt werk zo leuk !
Interessante bijdrage. Paleis op de dam werd erg mooi gerestaureerd.
Wat een mooi paleis is het toch, daar mogen we trots op zijn en het koesteren. De plafonds zijn zo rijk versierd met ornamenten, hou ervan! Josine, wat bijzonder dat je er gedineerd hebt, ben ook wel een beetje nieuwsgierig wat voor moois jij aan had? 😀
Catherine, het was en is een stadhuis, voor de bevolking van Amsterdam! Geen paleis…..
Josine , dank voor de interessante uitbreiding van deze site. Het gebouw is inderdaad gebouwd als stadhuis en als zodanig in gebruik geweest van 1655 tot 1808 toen het werd aangeboden aan Lodewijk Napoleon. In 1813 werd het als stadhuis terug gegeven maar dat werd echter geweigerd . De zaak werd op z’n beloop gelaten tot 1936 toen het gebouw voor 13 mln gulden ( nu 100 mln euro ) officieel onbestreden staatseigendom werd . Mocht er al recht gedaan moeten worden qua gestolen goed ( paleis en halve grachtengordel gestolen/betaald door onderdrukking koloniën en slavenhandel) , zou het inderdaad een mooi gebaar zijn als de Amsterdammers 100 mln euro zouden schenken t.b.v. hedendaagse slaven/mensenhandel en ander verschrikkelijk onrecht . De geschiedenis is echter niet terug te draaien , hopelijk worden er lessen voor nu uit getrokken . In ieder geval blij dat dit schitterende Koninklijke gebouw met zijn Keizerlijke inrichting nu voor iedereen te bezoeken is , en niet alleen voor een kleine regentenkliek .
@PK020, mocht je een aantal reacties missen, Josine heeft mij gevraagd om deze te verwijderen. Wij verzoeken je vriendelijk maar dringend om je reacties tot de inhoud te beperken en niet persoonlijk te maken. Het is nergens voor nodig om aanvallend naar de moderators te worden. Ook moderators zijn mensen met gevoelens. Verdere reacties graag per mail of het contactformulier naar Josine. Een prettige avond nog.
Ik was er die avond als pers, dus ik mocht helaas niet mee-eten. Ik droeg gewoon een LBD.
Wat een leuke verhalen weer Josine! En heel leuk te lezen waar de koning slaapt en de gasten!
Ben ook benieuwd waar dat is in Paleis huis Ten Bosch
In Huis ten Bosch zijn de (28)Prive vertrekken in de zogenaamde “Wassenaarse vleugel”, voor wie binnen wil kijken in het Paleis op de Dam is dit misschien een tip: https://www.maxvandaag.nl/programmas/tv/exclusief-achter-de-deuren-van-koninklijk-paleis-amsterdam/exclusief-achter-de-deuren-van-koninklijk-paleis-amsterdam/POW_04712257/
Leuke blog Josine. Het haalt voor mij leuke herinneringen op aan mijn bezoek aan t paleis van een paar jaar geleden. De Burgerzaal is inderdaad prachtig en indrukwekkend. En wat moet t geweldig zijn om deel te nemen aan een staatsbanket. Lucky you.
Wat een mooie blog is dit, heel indrukwekkend om een kijkje te mogen nemen in dit prachtige paleis.
Wat zal dat bijzonder voor je zijn geweest Josine.
Ik hoop dat je ons met meer van dit moois gaat verrassen.
En uiteraard hoop ik heeeeeel erg op weer een inkomend staatsbezoek
over 3 weken inkomend, 9 tot 11 Nov, President Mattarella van Italie, met zijn dochter die als een soort “first lady” fungeert, eerst, na t volgend weekend het tot 2x toe uitgestelde Staatsbezoek aan Griekenland
Dan hoef je niet eens zo lang geduld te hebben. Eerste helft november komt de Italiaanse president deze kant op. Als corona het toelaat tenminste.
Ik ben er weleens binnen geweest, ook op het balkon(netje) gestaan. Heel imposant!
Het balkon aan de Damzijde? Wauw!
Het is een heel smal balkonnetje, als je daar met een trouwjurk of met een aantal familieleden op moet staan is het wel krapjes.
Het ‘balkonnetje’ is aangeplakt en niet origineel, zie andere reactie van mij
Ja, klopt. En ik vind de doorkijk naar de vierschaar heel luguber. Zo’n nare plek. Maar daarover later meer.
Wat vind je hier luguber aan Josine? De vierschaar was en is een officiële en historische plek…. En wat vind je van het niet originele ‘balkonnetje’?
Leuk! De tekeningen zijn ook verduidelijkend (mooi scrabblewoord). Fijn weekend allen!
Dank je wel!