En wéér is het koningin Máxima die ons een grote verrassing heeft bezorgd! We wisten al dat onze Koningin de gehele Oranje-Nassau kluis regelmatig uitpluist, maar de meest imposante, grootste en kostbaarste diamant uit de collectie bleef steeds maar weer in de koninklijke kluis liggen. Tot vandaag….
We moesten er meer dan 40 (!) jaar op wachten, maar eindelijk is het zover: de zeegroene en peervormige Stuart-diamant is terug in de openbaarheid! Met gevoel voor timing en ambiance heeft koningin Máxima het staatsbanket met de Queen uitgekozen voor de terugkeer van de meest kostbare steen uit de koninklijke collectie.
Foto: Nieboer/PPE
Geschiedenis
Voor de geschiedenis van de zeldzame diamant die bij het diadeem hoort, moeten we terug naar het jaar 1690. In het archief van het British Museum bevinden zich documenten waaruit blijkt dat na de kroning van de Nederlandse Stadhouder Willem III en zijn echtgenote Mary Stuart II (1689) tot Koning en Koningin van Engeland, een grote en ongeslepen diamant aan de koningin werd aangeboden. Tot in 1690 onderhandelde een goede vriend van het koninklijk paar, Hans Willem Bentinck, 1e graaf van Portland namens de koningin over de aankoop van deze steen, die al eerder voor een bedrag van 30.000 pond was aangeboden aan een “buitenlandse prins”. Nadat men uiteindelijk overeenkwam dat de bewerking van de diamant het risico van de koper zou worden, deed Lord Portland als tussenpersoon een aanbetaling van vierduizend pond op deze “Grote Steen”. Uiteindelijk zou de verkoper, Sir William Langhorn van Barre & Company, een bedrag van 12.338 pond voor deze gigantische diamant ontvangen. Volgens de verkoper was de diamant bijzonder geschikt om er een perfect hart van te slijpen en dat deze dan het best tot zijn recht zou komen in een hoofd – of borstsieraad, oftewel een devant de corsage.
Uiteindelijk kocht Willem III in 1690 de grote ruwe diamant als cadeau voor zijn vrouw, Mary II van Engeland. De ruwe diamant werd in dat zelfde jaar nog geslepen, hoogst waarschijnlijk in Amsterdam. Het resultaat was een peervormige roos geslepen diamant met een gewicht van 39,75 karaat. Deze “Stuart diamant” werd de centrale steen in een grote broche. Na de dood van Queen Mary II in 1694 gingen al haar bezittingen, waaronder haar sieraden, naar haar man Willem III. In 1702 overleed de Nederlands/Engelse koning, waarna de sieraden naar de nieuwe eigenaar in Nederland vertrokken: de nieuwe Prins van Oranje. De zus van Koningin Mary II, prinses Anna, trachtte nog via een rechtszaak erkend te worden als rechtmatige erfgenaam van deze juwelen. Tevergeefs…. Vanaf 1702 werd de diamant aangeduid als de „Holland“ diamant.
De „Holland“ diamant en de daarbij behorende huisdiamanten bleven in het bezit van Het Huis van Oranje-Nassau. In 1784 werd tijdens een inventarisatie vastgesteld dat de kostbare diamant inmiddels omringd was met 22 kleinere briljanten. Jaren later, in 1801, werd de „Holland“ opnieuw gezet door de Londense juwelier Rundell & Bridge in opdracht van, de inmiddels naar Engeland gevluchte, Prinses Wilhelmina, echtgenote van Prins Willem V. Ditmaal verwerkt in een imposant collier. In 1815 was het Huis van Oranje weer in staat om hun heerschappij in Nederland te hervatten, ditmaal als Vorsten, en hun juwelencollectie verhuisde met hen mee…
Nieuwe parure
De „Stuart/Holland“, inmiddels weer omgevormd tot een agrafe (gesphaak), speelde opnieuw een belangrijke rol in 1879. Koning Willem III hertrouwde in dat jaar namelijk met Prinses Emma van Waldeck Pyrmont en daar horen natuurlijk juwelen bij. In overleg met de koning werd er besloten de huisdiamanten (inclusief de Stuart/Holland diamant) een ander uiterlijk te geven. De Fabriek van Gouden en Zilveren Werken van J.M. van Kempen in Voorschoten kreeg de opdracht van deze diamanten een nieuwe parure te creëren. In 1882 liet Koningin Emma zich fotograferen in Londen, waar zij haar nieuwe parure, gemaakt van de kostbare „kroonjuwelen“ droeg. (zie foto Emma linksonder)
Nationaal Archief
Dat Koningin Emma blijkbaar niet geheel tevreden was over de „van Kempen“ Parure blijkt wel uit het feit dat zij in 1897 hofjuwelier E. Schürmann & Co te Frankfurt de opdracht gaf om de set te demonteren. Voor haar dochter’s troonsbestijging in 1898 achtte zij het belangrijk dat Wilhelmina over een „koninginwaardige“ parure kon beschikken. Schürmann verwerkte de Holland diamant in een nieuw, zeer imposant diadeem, dat was opgebouwd uit onderdelen van de huisjuwelen. Passend bij het diadeem creëerde de hofjuwelier tevens een grote strik-broche (Laca) en een imponerend collier, gemaakt van stukken uit de huisdiamanten collectie. Vaak wordt deze set foutief aangeduid als de Stuart-parure. Schürmann creëerde weliswaar 3 stukken tegelijkertijd, maar qua stijl en ontwerp was het geen passende set. Tevens komen niet alle diamanten van Mary Stuart II. Tijdens de inhuldiging van Koningin Wilhelmina op 6 september 1898, verscheen deze geheel vernieuwde juwelenset voor het eerst in het openbaar, gedragen door de nieuwe, jonge Vorstin.
Hoewel de juwelenset speciaal voor haar werd gemaakt, heeft Koningin Wilhelmina de set maar zelden gedragen. Het diadeem en de devant de corsage kwamen in beeld tijdens haar inhuldiging en haar huwelijk in 1901, en af en toe werden de juwelen ook uit de kluis gehaald voor een staatsieportret. (zie foto Wilhelmina hierboven) Wel was het Wilhelmina die de diamant haar oorspronkelijke naam weer teruggaf: de Stuart. Deze naam was tot dat moment alleen bij de koninklijk familie bekend en werd door Wilhelmina gekozen uit grote bewondering voor het Engels/Nederlandse koningspaar. Tevens zou er zich in het etui van het diadeem een door Wilhelmina geschreven briefje met gegevens over de diamant bevinden.
Het imposante collier bleef tijdens de regering van koningin Wilhelmina helaas buiten beeld, maar gelukkig kwam daar in 1948 verandering in. Op de vooravond van haar inhuldiging droeg Juliana de volledige Stuart-set. Naar verluidt was ze er dol op en inderdaad droeg ze de juwelen ook met grote regelmaat tot de jaren zeventig. Ze liet zich er tevens graag mee fotograferen voor officiële staatsieportretten. (zie foto Juliana boven)
Foto: RVD/Nationaal Archief
Terugkeer
Na Juliana’s abdicatie verdween de Stuart-set lange tijd uit beeld. Koningin Beatrix droeg het diadeem, de devant de corsage en het collier nooit in de openbaarheid. Heel wat juwelenliefhebbers vreesden lange tijd voor het lot van de historische set. Gelukkig werd in april 2013 duidelijk dat er in ieder geval nog delen van de Stuart-set intact waren. Tijdens het afscheidsdiner voor Koningin Beatrix verscheen prinses Laurentien met een vereenvoudigde versie van de diamanten strikbroche op de rode loper. Aan het juweel had de prinses een aquamarijnen hanger later monteren, die perfect aansloot bij de kleur van haar lichtblauwe japon. (foto links)
Voor het staatsbezoek aan Japan (2014) besloot Máxima het voorbeeld van haar schoonzus te volgen (rechts). Op haar gouden japon van Jan Taminiau speldde de koningin de tweevoudige Stuart-broche zónder aquamarijnen hanger.
Vervolgens duurde het even voor we weer een nieuw onderdeel van de set te zien kregen.
Na enkele opwarmertjes werd ons geduld vervolgens weer op de proef gesteld. Drie jaar maar liefst. In maart 2017 wist Máxima heel wat ogen naar zich toe te trekken door het collier van de historische Stuart-set te dragen tijdens het staatsbanket voor de Argentijnse president. Arendsogen onder ons konden tevens zeldzame en trigonale geslepen diamanten herkennen, die onze koningin als kleine broche in haar taille droeg. Deze stenen, zie foto hieronder, zijn gedemonteerd uit de grote diamanten devant de corsage van… hoe kan het ook anders… de Stuart-set.
Diadeem
Na alle voorproefjes ko het natuurlijk niet lang meer duren voor we het wereldberoemde diadeem van de set te zien kregen. In mei 2018 is het zover tijdens het staatsbezoek aan Lixemburg. Helaas besluit Máxima het hoofdsieraad te vereenvoudigen, waardoor de langverwachte Stuart-diamant alsnog buiten beeld blijft. Een tekening van een vereenvoudigde versie zie je hieronder:
Máxima met een (andere) vereenvoudigde versie van het diadeem:
Máxima's diamanten oorstekers (zie hierboven) blijken ook van het diadeem te komen. Stukje bij beetje krijgen we dus de hele set te zien 😉
Juliana met de uitgebreide versie van het diadeem:
Nationaal Archief/RVD
Dé diamant
Gezien de geschiedenis van de Stuart-diamant besluit Máxima de terugkeer van de steen uit te stellen tot het staatsbezoek aan het Verenigd Koninkrijk. Een prachtige keuze, die de onderlinge band op een letterlijk schitterende wijze onderstreept.
Foto: Nieboer/PPE
Noot van de redactie: Dit artikel is geschreven door Edwin Fellner: groot liefhebber van de juwelen van het Huis van Oranje Nassau. Dagelijks zoekt hij op het web naar informatie over de koninklijke juwelen.. Regelmatig schrijft Edwin over de koninklijke juwelen via ModekoninginMáxima.
